Dow Ber Meisels

Dow Ber Meisels

Data i miejsce urodzenia	1798 Szczekociny
Data i miejsce śmierci	15 lutego 1870 Warszawa
Miejsce pochówku	Cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)
Naczelny rabin Warszawy
Okres sprawowania	1856–1870
Naczelny rabin Krakowa
Okres sprawowania	1832–1856
Wyznanie	judaizm

Dow (Dov, Dob) Ber (Beer, Berisz, Berush) Meisels (ur. 1798 w Szczekocinach, zm. 15 lutego 1870 w Warszawie) – rabin (krakowski, następnie warszawski), przedsiębiorca, polityk. Opowiadał się za udzielaniem poparcia przez Żydów Polakom walczącym z Rosjanami, sympatyzował z powstaniami narodowo­wyzwoleńczymi.

Życiorys

Urodził się w Szczekocinach. Potem wraz z rodzicami zamieszkał w Kamieńcu Podolskim, w którym jego ojciec pełnił funkcję rabina (Dow Ber kształcił się u niego). W 1820 roku Dow Ber Meisels ożenił się i wraz z żoną wyjechał do Krakowa, gdzie razem z teściem założył spółkę handlową oraz bank z Bornsteinem i Halbersteinem. Działalność tę prowadził także w późniejszym czasie, m.in. dostarczając broń dla walczących w powstaniu listopadowym.

Od 1832 roku był naczelnym rabinem krakowskim, brał także udział w powstaniu krakowskim w 1846 roku. W tym czasie był w ciągłym sporze z Senatem Wolnego Miasta Krakowa, walcząc o zniesienie przepisów dyskryminujących Żydów. Kiedy miasto stało się częścią Austrii, rabin zaangażował się jeszcze bardziej w politykę. W 1848 roku wydał odezwę do Żydów polskich, w której wzywał ich do poparcia dążeń uczestników Wiosny Ludów. W tym samym roku został wybrany do parlamentu austriackiego oraz do rady miejskiej Krakowa.

Pogrzeb pięciu poległych pędzla Aleksandra Lessera (1818–1884). Rabin Meisels w futrzanym nakryciu głowy stoi na lewo od katolickiego biskupa w centralnej części malowidła.

W 1856 roku Meisels został nadrabinem w Warszawie, dzięki poparciu działaczy i zwolenników ruchu asymilacyjnego. Od tego czasu w synagogach warszawskich wzywał po polsku do jedności Żydów z Polakami w walce wyzwoleńczej. Meisels używał tytułu rabin krakowski zamieszkały w Warszawie, gdyż, pomimo że Warszawa była wówczas największym skupiskiem żydowskim w Europie, pozycja Krakowa w hierarchii religijnej była wyższa.

Grób Dow Bera Meiselsa na cmentarzu żydowskim w Warszawie

W 1861 roku nakazał zamknięcie synagog warszawskich, na znak solidarności z duchowieństwem katolickim, które zamknęło kościoły po zbezczeszczeniu ich przez Kozaków rozbijających pochody niepodległościowe. Podobnie uczynili rabini Izaak Kramsztyk i Markus Jastrow. Uczestniczył w pogrzebie pięciu poległych 2 marca 1861, który przeistoczył się w demonstrację solidarności różnych stanów społeczeństwa Królestwa Kongresowego. Za udział w tej manifestacji społeczno-politycznej został aresztowany. Osadzono go w Cytadeli Warszawskiej.

Kiedy wybuchło powstanie styczniowe w 1863 roku, został zmuszony przez władze carskie do opuszczenia Królestwa Polskiego. Przebywał m.in. w Wiedniu. Po kilku latach pozwolono mu wrócić, ale od tego czasu jego działalność była ściśle kontrolowana.

Zmarł 15 lutego 1870 w Warszawie. Pogrzeb odbył się 16 lutego 1870. Uroczystość przerodziła się w manifestację polsko-żydowskiej jedności przeciw carskiej Rosji. Ciało rabina zostało pochowane na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 1, rząd 6).

Upamiętnienie

• Ulica Rabina Meiselsa w Krakowie. 16 marca 2024 przy tej ulicy odbyła się zorganizowana przez Stowarzyszenie FestivALT pierwsza edycja Święta Meiselsa.
• W 1933 jego imieniem nazwano ulicę w Warszawie, jednak nie ona została odtworzona w nowej siatce ulic po 1945. W 2021 jego imieniem ponownie nazwano ulicę na Muranowie.
• We Lwowie do 1939 roku istniała ulica Meiselsa ciągnąca się wzdłuż Starego Cmentarza Żydowskiego od ulicy Kleparowskiej do ulicy Szpitalnej. Obecnie to ul. Browarna.

Bibliografia

• AlinaA. Cała AlinaA., HannaH. Węgrzynek HannaH., GabrielaG. Zalewska GabrielaG., Historia i kultura Żydów polskich. Słownik, Warszawa 2000, s. 210 .
• BarbaraB. Olszewska BarbaraB., HannaH. Szwankowska HannaH., JerzyJ. Waldorff JerzyJ., Umarli, znajomi, kochani – Powązki 1790–1990 w poezji i prozie, Warszawa 1990 . Brak numerów stron w książce
• AndrzejA. Żbikowski AndrzejA., Żydzi, Wrocław 2000, s. 89 .
• MichałM. Galas MichałM., MirosławM. Skrzypczyk MirosławM. (red.), Żydzi szczekocińscy. Osoby, miejsca, pamięć, Kraków – Budapeszt 2008, s. 145–188, 231–256 .
• Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: PWN, 1983, s. 18–19. ISBN 83-01-04304-0.
• Stefan Kieniewicz i Marian Tyrowicz: Polski Słownik Biograficzny . T. 20. s. 387–388.
• LeonL. Przysuskier LeonL., Cmentarze żydowskie w Warszawie: przewodnik ilustrowany, Radom 1992, s. 16 .
• Kupfer F., Ber Meisels i jego udział w walkach wyzwoleńczych narodu polskiego (1846, 1848, 1863-1864), Warszawa 1953.